مروری بر سرگیجه و اختلالات آن
اختلالات محیطی
اختلالات دهلیزی به صورت کلی به دو دستهی محیطی و مرکزی تقسیم می شوند. اختلالات دهلیزی محیطی با ضایعات دستگاه
دهلیزی و عصب آن مرتبط می باشد. عوامل مختلفی میتواند باعث اختلال در عملکرد این بخش شود. شایع ترین اختلالات
دهلیزی محیطی شامل:
1- سرگیجهی وضعیتی ناگهانی خوش خیم یا BPPV
2- بیماری منییر
3- نوریت وستیبولار
در ادمه به توضیح مختصر هر یک از این اختلالات میپردازیم.
1- سرگیجه ی وضعیتی ناگهانی خوش خیم یا BPPV
از شایعترین اختلالاتی است که باعث ایجاد سرگیجه ی واقعی می شود.
این اختلال ناشی از ورود کریستالهای کربنات کلسیم به مجاری نیمدایره است.
این کریستالها به صورت طبیعی، جزئی از ساختار اتولیتها هستند که ممکن است به دلایلی مانندضربه به سر، کمبود کلسیم، کمبود ویتامین D و…. از جای خود کنده شده و وارد مجاری نیم دایره شوند.
این سرگیجه فقط در یک وضعیت خاص، معمولا حین دراز کشیدن، غلت زدن در رختخواب و خم کردن سر به سمت عقب بروز کرده و بیشتر
از چند ثانیه طول نمی کشد.
تشخیص: تشخیص این اختلال با انجام یک مانور خاص صورت میگیرد. در این مانور سر در وضعیت خاصی قرار گرفته و
حرکات چشم بررسی میشود.
درمان: با کمک مانور Epley کریستالهای کربنات کلسیم به سر جای خود باز گردانیده میشوند. در بعضی از افراد BPPV عود کننده بوده و نیاز به انجام توانبخشی در چند مرحله وجود دارد. BPPV عود کننده بخصوص در افرادی که دچار کمبود کلسیم و ویتامین D هستند، شایع است.
2- بیماری منییر
منییر دومین بیماری شایع دستگاه دهلیزی است.
علائم این بیماری شامل افت شنوایی، پری گوش، وزوز و حملات سرگیجه است. بروز سرگیجه در این بیماری با وضعیت سر بیمار مرتبط نیست و در هر حالتی، نشسته، خوابیده یا ایستاده ممکن است بروز کند.
مدت زمان سرگیجه در این بیماری طولانی تر است. این بیماری ناشی از افزایش فشار مایع گوش داخلی است. افزایش فشار این مایع بر شنوایی نیز تاثیر میگذارد در نتیجه باعث بروز احساس پری، وزوز و افت شنوایی می شود.
به همین دلیل معمولا اولین تستی که برای تشخیص این بیماری انجام می شود، تست شنوایی است. در تست ECochG نیز وضعیت فشار مایع گوش داخلی بررسی می گردد. در نهایت براساس علائم بیمار، رد سایر احتمالات و نتایج بدست آمده از تستها، این بیماری تشخیص داده می شود. تصمیم گیری در مورد درمان این بیماری بر عهده ی پزشک متخصص می باشد.
3- نوریت دهلیزی (وستیبولار)
مشخصه ی اصلی این اختلال، سرگیجه های طولانی مدت (چندین روز) و ناتوان کننده است. این اختلال ناشی از التهاب ویروسی عصب دهلیزی است.
در حالت طبیعی بین فعالیت عصبی عصب دهلیزی در گوش راست و چپ، تقارن وجود دارد. التهاب عصب دهلیزی در یک سمت باعث کاهش فعالیت عصبی در سمت ضایعه شده و منجربه عدم تقارن بین عصب دهلیزی دو سمت میشود که این عدم تقارن خود باعث بروز احساس سرگیجه می گردد. توانبخشی دهلیزی در بیماران دچار نوریت دهلیزی یا سایر ضایعات دهلیزی یکطرفه یا دوطرفه بیار کمک خواهد بود.
